We moeten weer grip krijgen op informatie

Wikipedia is geen echte bron, werd er bij mij op de basisschool al ingestampt. Die kon je niet gebruiken voor je werkstuk, want iedereen kon er van alles opzetten! Vanaf jongs af aan werd ons al geleerd: let goed op waar informatie vandaan komt en hoe je het gebruikt. Sindsdien is de reputatie van Wikipedia een stuk beter, en heeft het zelfs vaak een plek in het onderwijs. Door ermee te leren omgaan kun je ook nadat je scholing af is, op welk niveau dan ook, makkelijk informatie opzoeken en duiden.

Kunnen plaatsen waar informatie vandaan komt, is nog nooit zo’n relevant onderwerp geweest. Vooral kinderen, die nog weinig context aan de wereld kunnen geven, hebben steeds vroeger toegang tot informatiestromen waar we weinig controle op hebben. Waar Wikipedia nog tot doel heeft om waarheidsgetrouwe informatie bij elkaar te puzzelen, gaat dat op social media heel anders. Overheden, extremistische groepen, iedereen kan hun perspectief op de wereld aan de Nederlandse bevolking presenteren. Zo verkeerd is dat wellicht niet, als het alleen om feitelijke waarheden zou gaan. Met steeds meer mogelijkheden om informatie na te maken, onder andere met AI, wordt het wel heel lastig om te bepalen wat realiteit is. Neem daarbij dat ons reptielenbrein ongeveer zeven seconden aandacht geeft aan deze gedachte, en het wordt wel makkelijk om ons te beïnvloeden.

Is dit ook geen informatiebeveiliging? Het gaat misschien niet om het bewaken van de confidentialiteit van je data, of zelfs de beschikbaarheid, maar als mensen opeens andere dingen geloven dan de ‘echte’ informatie, raakt dat niet de integriteit? Wij zijn in ieder geval degenen die kunnen duiden hoe die informatiestromen tot stand komen, en hoe je onderzoek kunt doen naar de herkomst van informatie.

Hoe leuk zou het zijn als we dit op scholen mee konden nemen in het onderwijsprogramma? Misschien lette mijn school goed op door ons te vertellen hoe we met Wikipedia moesten omgaan; hetzelfde is de komende jaren continu nodig met de huidige ontwikkelingen. Er zijn veel initiatieven om kinderen te leren over social media of cybersecurity, maar vaak zijn ze nog geen deel van het standaard curriculum.

Het zal ook essentieel zijn om op te leiden over de basisprincipes. Alles in cyberland verandert zo snel; als je kinderen alleen maar leert wat goede wachtwoorden zijn, en iedereen gebruikt over tien jaar passkeys, heb je er niet heel veel aan. Basisprincipes, zoals informatieduiding, welke informatie je online achterlaat en in de basis nadenken over security; horen er naar mijn mening sowieso in. Laten we kinderen (en volwassenen) dit ook gebruiken. Maak zelf eens nepinformatie, plaatjes of video’s. Speur eens na waar een bepaalde foto is gemaakt of wie er achter een bepaalde post op social media zit. Het is enorm leuk om er op die manier mee bezig te zijn. Je leert denkmethoden die je altijd bijblijven!

Met AI zullen onze onderwijstechnieken waarschijnlijk snel gaan veranderen. Informatie is nog nooit zo toegankelijk, en op een persoonlijke manier aangeboden. Laten we in die verandering direct deze onderwerpen meenemen, anders gaat het een volgende generatie nooit lukken om die grip weer terug te pakken.
 

Martijn Hoogesteger
Martijn is Head of Cyber bij S-RM en is bereikbaar via m.hoogesteger@s-rminform.com.

Deze column verscheen in IB3-2024.