Column - Stuur eens een brief

Het kostte wat moeite, maar een paar jaar geleden lukte het om mijn familie over te krijgen naar Signal. De app die nog de meeste garantie biedt op privacy. Whatsapp gebruik ik ook nog steeds, simpelweg omdat veel mensen er nog steeds gebruik van maken. Ook mensen die ik graag eens een bericht stuur. Maar ik blijf het lastig vinden om in die ‘users-I-like-lock-in’ vast te zitten.

De koppeling tussen WhatsApp en Facebook bekriebelt me en de privacyonvriendelijke gebruiksvoorwaarden durf ik bijna niet te lezen (nee zeggen is niet meedoen en daar zit je dan met je ‘users-I-like-lock-in’). De laatste ontwikkeling – het monitoren van de inhoud van de berichten – maakt dat ik echt gruwel. WhatsApp heeft duizend moderatoren ingehuurd om berichten die door gebruikers als ‘verdacht’ zijn aangemerkt te lezen.

De proef op de som genomen, kijk ik in het profiel van iemand die me onlangs een bericht had gezonden. Onderin vind ik een knop om iemand te rapporteren. Ik druk erop en verwacht dat ik in een keuzemenu terecht kom, of op zijn minst mijn rapport kan toelichten. Dat blijkt niet het geval – na het enkele drukken op de knop wordt direct een rapport verzonden. In dat rapport bevinden zich de laatste paar berichten in leesbare vorm. Dat staat niet in de app aangegeven, maar moet ik ergens in de gebruiksvoorwaarden lezen. Ik word een beetje misselijk en krijg daarnaast het schaamrood op de kaken. Ik heb ten onrechte iemand gerapporteerd aan WhatsApp.

Op dit moment zit er dus iemand met een Amerikaans morele bril naar mijn berichten te kijken. De privacy inbreuk voelt zo draconisch groot en in strijd met de AVG, dat ik me niet kan voorstellen dat dit de toets van welke Europese toezichthouder dan ook zou kunnen doorstaan. De persoon wiens privacy op een wrede manier doorbroken wordt, komt er daarnaast ook nog eens niet achter. Althans, de berichtenapp garandeert dat de persoon die je rapporteert er echt niet achter komt.

De berichtenapp komt praktisch tegelijk met een privacyvriendelijke functie, althans, zo brengt ze het zelf natuurlijk. Het wordt mogelijk om te segmenteren in personen die mogen zien of je online bent geweest en hoe laat dat dan was. Ja, eerlijk is eerlijk, ik durf me niet meer online te laten zien na deze privacyflater. Dan is het maar wat handig dat ik me kan verstoppen achter de boodschap dat ik niet online ben voor de betreffende persoon. Ik denk dat ik een tijdje wat meer offline moet gaan communiceren, ik voel me toch wat beter met pen, papier en een dichtgeplakte enveloppe. Beide extra verzegeld door ons Nederlands grondwettelijke briefgeheim.

Het deed me denken aan de woorden van een rechercheur die ik onlangs sprak op een warme zomeravond bij een fijn glas rum. Hij vertrouwde me toe dat het verreweg het veiligst was om een brief in een gesloten enveloppe aan iemand te zenden. De rest is op de een of andere wijze toch makkelijk leesbaar of leesbaar te maken. Ik nam een slok uit mijn glas en besloot dat ik direct even een paar velletjes postzegels ging bestellen. Via de online winkel van het postkantoor. Dat dan weer wel.

Rachel Marbus
@RACHELMARBUS op Twitter

Deze column verscheen in IB5-2021.