Schuld en boete

Als kind droomde ik ervan eens in het pakhuis van Dagobert Duck te mogen rondzwemmen. Het klaterende goud rondsproeiend terwijl ik een bommetje maak vanaf de duikplank. Spannend was het ook nog eens! Er waren namelijk altijd boeven die het voorzien hadden op de glinsterende goudstukken. En zo is het natuurlijk eender in de mensenwereld waar door middel van bijzondere babbeltrucs en louche linkjes mensen hun geld afhandig wordt gemaakt. Recent waren vele klanten van bunq de pineut. Zij zagen binnen een half uur hun bij elkaar gespaarde centjes in rook opgaan.

Eigen schuld, dikke bult zei de bank. Had je maar niet op dat linkje moeten klikken, en daarnaast, je weet toch best dat wij nooit met je zouden bellen over je bankzaken? Nicole van der Meulen (columnist van dit magazine – red.) schreef er een raak opiniestuk over in NRC [1], waarin ze de vraag opwierp of het in deze tijden van deepfakes en andere AI-toepassingen nog wel terecht zou zijn om alle schuld op het bord van de klant te leggen. En ik denk dat ze daar een heel sterk punt heeft. Als de technieken rond misleiding zo sterk zijn dat je er bijna wel in moet trappen, is de schuld ver te zoeken.

Het gaat sowieso niet zo lekker met dat schuld toebedelen in de financiële sector. Recentelijk kwam wederom naar buiten dat personen met legitieme zaken (coffeeshops, bordelen) het maar niet lukt om aan een bankrekening te komen doordat ze als te risicovol worden aangewezen in screenings die terrorismefinanciering en witwassen zouden moeten tegengaan. Gegevens die ook uitgewisseld worden, dus eenmaal afgewezen en een label krijgen, betekent overal de kous op de kop. Een coffeeshophouder had noodgedwongen de eigen rekening dan maar gebruikt, die pardoes geblokkeerd werd door de bank – de relatie werd de wacht aangezegd. Het Gerechtshof in Arnhem oordeelde in deze zaak dat de bank het bij het verkeerde eind had – een bedrijf mag niet geweigerd worden omdat het in een bepaalde sector actief is.

Nu we toch over schulden bezig zijn. Die kredietregistratiebureau’s laten ook nog weleens een pijnlijk steekje vallen. Informatie over schulden blijft extreem lang bewaard, bij het BKR is dat nu nog vijf jaar en in een nieuw Nederlands wetsvoorstel zal dat drie jaar worden. In de praktijk betekent dit, dat als jouw schuld afgelost is je nog jaren daarna geregistreerd blijft staan. En je daardoor bijvoorbeeld een hypotheek zou kunnen mislopen of geen abonnement bij een telecomprovider kunt afsluiten, terwijl daar dus allang geen geldige reden meer voor is. De Autoriteit Persoonsgegevens hekelt deze gang van zaken en dringt aan op een wijziging: als je schulden zijn afgelost, hoor je een schone lei te krijgen. Het rommelt aan alle kanten in de financiële wereld en het wordt hoog tijd dat we serieus werk maken om klanten echt te beschermen door op een ethisch verantwoorde manier met hun gegevens om te gaan.

[1] Met nog een rapport gaan wij cybercrime niet bestrijden Nicole van der Meulen NRC 16 juni 2024

Mr. Rachel Marbus
@rachelmarbus op X

Deze column verscheen in IB4-2024