Privacycolumn - De veranderlijke identiteit

Het begrip identiteit en hoe we daarmee omgaan speelde een prominente rol in mijn gedachten de laatste tijd. Identiteit en privacy zijn nauw met elkaar verweven en de begrippen komen elkaar in heel veel aspecten van het dagelijks leven tegen. Bijvoorbeeld bij minister Yeşilgöz die onlangs als grootste privacyschender van het jaar werd aangemerkt. Ze is er verantwoordelijk voor dat de identiteit van tachtig Nederlanders onterecht op internationale terroristenlijsten staan, maar ze wil er niets aan doen. Zoek het zelf maar uit, zegt ze. En kaatst zo keihard de bal terug naar de slachtoffers.

Op Europees niveau is aan het einde van het jaar nog verhit gediscussieerd over een voorstel voor een Europese identiteit. Met deze identiteit kunnen burgers zich straks via een app in de hele EU identificeren en elektronisch documenten delen, zoals paspoorten, rijbewijzen en huwelijksaktes. Gebruikerscontrole zorgt ervoor dat enkel noodzakelijke informatie wordt gedeeld. Heel privacyvriendelijk dus ook nog eens.

Rondom identiteit wordt nogal eens desinformatie verspreid – dat hebben we vooral rond de afgelopen verkiezingen tot grote hoogtes gestuwd zien worden. Daarmee wordt een inbreuk gemaakt op de identiteit van personen door er onterechte kenmerken aan toe te voegen of ook te ontkennen dat de identiteit als zodanig bestaat zoals gebeurt bij non-binaire en transpersonen. Om nog maar te zwijgen over het feit dat aan transpersonen vaak zeer privacy invasieve vragen worden gesteld over diens identiteit – vaak gericht op welke geslachtsdelen iemand heeft en of die persoon dat dan gaat opereren. |

Het onderwerp identiteit is onderdeel van ons dagelijks leven en soms leidt een beetje boze mail nog eens tot een ethische discussie. Zo wendde zich pasgeleden iemand tot het privacyteam waarmee ik werk. Om aan diens ‘Verzoek tot het wissen van persoonsgegevens’ te kunnen voldoen moeten we wel eerst de identiteit vaststellen. Want we moeten echt zeker weten dat het niet iemand is die zich zomaar als jou voordoet. Daarnaast moeten wij ook nog om adresgegevens vragen omdat we bij een Universiteit werken en we onder de Algemene wet bestuursrecht (Awb) vallen. Hetgeen tot dubbele verontwaardiging leidde bij de verzoeker. En waar we geen begrip hebben voor de toon waarop dat gebeurde, stelde het ons wel voor de vraag: wat als het moet van de wet, maar je best de vraag kunt opwerpen of het wel goed is? Het vaststellen van de identiteit is echt noodzakelijk, je wilt niet dat een rancuneuze ex of boze buurman zomaar even een verzoek tot het wissen van jouw gegevens kan indienen. Maar dat adres wat de Awb wil, is dat nou echt wel proportioneel en gepast bij een verzoek tot wissen op grond van de AVG?

Identiteit is vloeibaar en hoe we daarmee omgaan is afhankelijk van tijd en plaats. Dat heb ik niet zelf bedacht hoor, vele sociologen hebben daar mooi onderzoek naar gedaan. Maar het geeft ons wel een extra zekerheid in het leven: over identiteit zal nog vaak gediscussieerd worden.

Rachel Marbus
@RACHELMARBUS op Twitter

Deze column verscheen in IB1-2024.