Privacycolumn - Praat eens met pubers

De sigarettenrook drijft met de zachte zeewind mee. Een zonnestraaltje laat zich voorzichtig zien. Het is vakantie en de deuren van school zitten al een week op slot. Op mijn balkon zit een groep pubers de zondagmiddag te overpeinzen. Te jong om een biertje te drinken in de kroeg, te oud om ‘gezellig’ dingen met hun ouders te doen. Maar met meer dan volwassen meningen over privacy. En met een haarscherp gevoel voor waar het aan privacy ontbreekt als je een puber bent.

We raken in gesprek over privacy en het duurt niet lang voor de eerste anekdotes zich aandoen. Over de camera die in de meisjestoiletten hangt op school, weliswaar niet in de hokjes zelf, maar is het nou wel echt nodig dat die camera daar hangt? En hoewel die camera dan niet direct op een toiletpot gericht is, kun je wel rechtstreeks vanaf buiten door een raampje inkijken. Meewarig worden hoofden geschud. Op de lagere school trouwens, verhaalt een ander, mogen de juffen en meesters na het sporten in de kleedkamers komen als de kinderen zich aankleden. Geen van hen heeft zich daar heel prettig bij gevoeld en al snel komen dan ook de verhalen over die ene pedofiel die in de kleuterklassen assisteerde*.

Absoluut eensgezind zijn ze over technologie die hen kan tracken: geen van allen zien ze dit zitten en hoewel ze absoluut begrip hebben voor bezorgde ouders, vinden ze het niet te doen om telkens maar overal en altijd gevolgd te worden. Ook een systeem als Magister wordt gehekeld. Hierin worden leerlingen tot op de minuut gevolgd wat betreft onder meer hun prestaties, aanwezigheid, afwezigheid en de redenen daartoe. Niet alleen alle docenten hebben daar toegang toe, ook de ouders en verzorgers. Althans als ze gebruik maken van die app uiteraard. Hoe a-relaxed is het als je ouders al eerder dan jij weten dat je een 3 voor wiskunde hebt gehaald en dat je gymles hebt geskipt? De ouders hadden al een pushmelding gekregen van het systeem voordat je thuiskwam.

Het zal jullie niet verbazen dat ik een groot deel van de aversie met ze deel, dergelijke systemen vormen een enorme inbreuk op het grondrecht op privacy van kinderen. Er is geen ruimte voor onbevangen kind zijn en de randjes opzoeken. En het panoptisch effect moet hier denk ik ook absoluut niet onderschat worden. We voeden een generatie kinderen op die altijd met de dreiging leeft continue bekeken te kunnen worden, maar nooit precies weet wanneer dat het geval zal zijn en wie er dan op een gegeven moment kijkt. Het lijkt me overigens een prachtig onderwerp voor wetenschappelijk multidisciplinair onderzoek, maar dat terzijde.

Ik denk oprecht dat we eens wat vaker met kinderen moeten praten in plaats van ze te volgen met allemaal apps. En niets nieuws onder de horizon, want als ze al die tracking van ouders zat zijn, gaan ze met z’n allen naar een locatie, zetten daarna de telefoon keihard uit en lopen lekker ergens anders heen. Dank je wel Sydney, Broucke, Naomi, Emma, Storm, Teun en Gina voor jullie wijsheid.

*Ik noem in dit stuk geen naam van de school, maar weet uit eigen hand dat dit daadwerkelijk heeft plaatsgevonden en dat de
betreffende persoon indertijd gearresteerd is door de politie.

Rachel Marbus
@RACHELMARBUS op Twitter

Deze column verscheen in IB3-2022.