Op de evenwichtsbalk

Op de hei staat een hutje. Verwarmd wordt het door een vuurtje waar ook de maaltijd op wordt klaargemaakt. Volledig zelfvoorzienend ‘off-the-grid’ en alles ‘low-or-no-tech’. Als de bewoners iets nodig hebben wat van buiten komt, proberen ze dat alleen met contanten te betalen en als het kan door middel van goederen- of dienstenruil. Zwaar verzetten de bewoners van dit idyllische hutje op de hei zich tegen alles wat ruikt naar grote technologie die je in de gaten kan houden. En geef ze eens ongelijk, alle incidenten die gepubliceerd worden in de media voeden het negatieve beeld van onze maatschappij en de technologie die het omarmd heeft.

Ik snap de wens om afgesloten te zijn van alles wat inbreuk kan maken op je privacy heel erg goed. Een heel aantal incidenten heeft namelijk flinke impact op de levens van personen. Zeker als het gaat om het inzetten van technologie waar biases in zitten over bijvoorbeeld afkomst. Heel realistisch is het hutje op de hei hierboven echter niet. Hoe dan ook kom je altijd in aanraking met technologie, al was het alleen maar omdat je burger bent van een overheid die in toenemende mate de mens uit de keten verwijderd heeft. En misschien ook wel omdat je werknemer bent en je moet inklokken of gebruik moet maken van laptops en online beschikbaar
gestelde ICT-middelen. In het kader van informatiebeveiliging komt daar vaak ook logging bij kijken.

Helemaal ontlopen kun je die technologie dus niet. Hoe graag je het ook zou willen. Absolute privacy bestaat niet, er spelen altijd ook andere factoren dan alleen privacy mee. Privacy kent daarom niet voor niets een risicogebaseerde aanpak – je kijkt naar een specifieke situatie, brengt de risico’s in kaart, scoort die (hoog, midden, laag) en denkt na over hoe je die risico’s kleiner kunt maken of zo kunt indammen dat het risico verwaarloosbaar is. Een enkele keer tref je zoveel hoge risico’s aan die je bovendien niet kunt indammen. Dan weet je zeker dat je het niet moet doen. Maar zo vaak komt dat niet voor.

Als je privacy als een absolutisme behandelt, loop je onherroepelijk vast. Dus ga je op zoek naar het evenwicht. Waar stopt privacy en gaan andere belangen voor? En, wat vinden we apert onacceptabele risico’s waardoor de privacy vooropstaat en de andere belangen daardoor het onderspit delven? Dit vraagt blijvende alertheid van iedereen, want de meest recente grote schandalen op het gebied van privacy kwamen pas naar boven door niet aflatend kritische betrokkenen. Gezond tegenwicht tegen al te datahongerige organisaties is absoluut noodzakelijk. Maar, blijf wel altijd met een echt open blik kijken – want hoe je het ook wendt of keert, technologie als zodanig is niet slecht of goed. Het is het gebruik dat wij er soms van willen maken waar de pijn te vinden is.

Rachel Marbus
@RACHELMARBUS op Twitter

Deze column verscheen in iB5-2023.