Column Privacy - Hoe onaantastbaar is het lichaam van personen met een baarmoeder?

Met vlaggen staan ze voor de supermarkt waar ik langs loop. Het evangelie te verkondigen en daarbij leugens scanderend over abortus. Een paar honderd meter verderop is namelijk een abortuskliniek – maar daar mogen ze van de rechter niet meer bij in de buurt komen.

De beschikking van personen met een baarmoeder over hun eigen lichaam staat momenteel weer volop in de belangstelling. Het recht op lichamelijke integriteit, is net als alle andere aspecten van het grondrecht op privacy, niet absoluut. In de praktijk betekent dit dat onze wetgever uitzonderingen mag bedenken die je hebt te dulden als persoon. Zo mag de politie je fouilleren als ze bijvoorbeeld denken dat je een wapen draagt en dit gevaar kan opleveren voor anderen. En als iemand een medische handeling op, aan of in jouw lichaam wil verrichten, moet je daar eerst toestemming voor geven. Echter, niet elke wettelijke beperking op onze lichamelijke integriteit is altijd te billijken, laat staan dat deze als ethisch verantwoord kan worden gezien.

Een discussie over privacy in relatie tot abortus is ook in Nederland ontzettend hard nodig. Want, wie denkt dat het hier allemaal zo goed geregeld is, komt van een koude kermis thuis. Er bestaat namelijk geen recht op abortus in onze wetgeving. Sterker nog, abortus is nodeloos gecriminaliseerd door opname in het Wetboek van Strafrecht:

“Hij die een vrouw een behandeling geeft, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat daardoor zwangerschap kan worden afgebroken, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar en zes maanden of geldboete van de vierde categorie.”

Alleen al het woordgebruik is verouderd en onnodig gegenderd. Daarnaast voelt het pijnlijk patriarchaal dat ‘hij’ een zwangerschap afbreekt bij een ‘vrouw’, en daarmee komen we direct aan bij een cruciaal punt van kritiek. Het verankeren in het strafrecht zendt het signaal dat een persoon met een baarmoeder onvoldoende handelingsbekwaam zou zijn over diens eigen lichaam en dat de Staat dat dan maar dient ‘te beschermen’. In Nederland hebben wij voor de gevallen dat die handelingsonbekwame zwangere persoon een abortus wil, daarnaast een speciale wet: Wet afbreking zwangerschap. Als alle betrokkenen aan de eisen daarin voldoen, dan zullen zij niet gestraft c.q. strafrechtelijk vervolgd worden. Overigens blinkt ook die Wet afbreking zwangerschap niet uit in respect voor personen die zwanger zijn, alleen al de plicht die het artsen oplegt om uitgebreid te vertellen dat er ook middelen zijn die de zwangerschap had kunnen voorkomen, illustreert dat zeer pijnlijk.

Voorstanders van deze strafbaarstelling zeggen dat het zwangere personen moet beschermen tegen een gedwongen abortus. Dat deze argumentatie uitermate zwak is, blijkt alleen al uit onze Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst. Deze regelt namelijk dat je niet zomaar aan een medische behandeling onderworpen kunt worden, daarvoor moet je namelijk zelf toestemming geven. Daarnaast bevat onze strafwetgeving allerhande mogelijkheden om personen te vervolgen die zonder toestemming iets op, in of aan iemands anders lijf doen. Hoog tijd om deze vreemde inperking op het recht op privacy van personen met een baarmoeder voorgoed gedag te zeggen, de strafbaarstelling te schrappen en een recht op abortus op te nemen in onze wetgeving.

Mr Rachel – baas in eigen buik – Marbus
@RACHELMARBUS op Twitter

Deze column verscheen in iB5-2022.